Met de grootste urgentie moet er in het hoger onderwijs een aanpak komen die gericht is op preventie, vroegsignalering en begeleiding van studenten die te maken hebben met hoge mate van stress, prestatiedruk en eenzaamheid.

Het kabinet zal met onderwijsinstellingen, studenten en studenten(sport)verenigingen in gesprek gaan om te komen tot een brede en samenhangende aanpak om de mentale gezondheid te verbeteren en risicovol middelengebruik te voorkomen onder studenten.

Zo schrijft het kabinet in reactie op de eerste landelijke Monitor Mentale gezondheid en Middelengebruik van Studenten in het hoger onderwijs waarin onderzoek gedaan is naar de mentale gezondheid en het middelengebruik onder studenten in het hoger onderwijs. Dit onderzoek vond plaats ten tijde van de derde coronagolf in het voorjaar van 2021, studenten volgden online les, horeca en sportscholen waren gesloten en er gold een avondklok. De monitor laat zien dat dit een groot effect heeft gehad om de mentale gezondheid van studenten. Ruim de helft van de studenten ervaarde psychische klachten, emotionele uitputtingsklachten en een kwart ervaarde levensmoeheid. Daarnaast blijkt dat meer dan een kwart van de studenten overmatig of zware drinker is en is vooral het gebruik van cannabis voor veel studenten normaal.

Zorgelijke resultaten

“Tijdens de coronacrisis heb ik al veel studenten gesproken die aangaven te kampen te hebben met eenzaamheid, stress en druk. Ik vind de uitkomsten van de monitor dan ook reden tot grote zorg. Met het Nationaal Programma Onderwijs zijn we gestart met investeringen om de mentale gezondheid van studenten te verbeteren, maar dit moet een vervolg krijgen. En de stress en druk bij studenten komt van meerdere kanten dan alleen het onderwijs. Ook de financiële situatie van studenten en de perspectieven voor studenten op de arbeids- en woningmarkt kunnen een rol spelen. De aanpak moet dus in samenhang zijn, ” aldus minister Van Engelshoven.

Staatssecretaris Blokhuis: “Ik vind het zorgelijk dat er bij een grote groep studenten in het hoger onderwijs sprake is van problematisch alcoholgebruik en risicovol middelengebruik. Zeker in combinatie met de mentale gezondheid van studenten is er reden om in actie te komen. Er worden stappen gezet tegen problematisch alcoholgebruik in het Nationaal Preventieakkoord. Maar er zal meer nodig zijn. Verder werk ik aan de totstandkoming van een Nationaal Preventieakkoord Mentale Gezondheid en gaan minister Van Engelshoven en ik in gesprek met de onderwijssector, studenten en andere betrokkenen over verdergaande stappen om het middelengebruik onder studenten terug te dringen.”

Mentale gezondheid

Bijna alle studenten ervaren stress (97%) en ruim de helft van de studenten ervaart veel stress. Belangrijke bronnen voor stress zijn de studie en de coronacrisis. Ook ervaart ruim de helft van de studenten veel prestatiedruk vanuit zichzelf of anderen. Zowel stress en prestatiedruk zijn belangrijke factoren voor een verslechterde mentale gezondheid en studenten die aangeven meer stress en prestatiedruk te hebben, ervaren minder veerkracht. Ruim driekwart van de studenten voelt zich eenzaam, waarvan een kwart een sterke mate van eenzaamheid voelt. Een groot percentage (80%) geeft aan dat de coronacrisis een belangrijke bron is van de eenzaamheid. Studievertraging en studieschuld hebben een klein negatief verband met de mentale gezondheid.

Met de middelen uit het Nationaal Programma Onderwijs, dat juist is gestart om ondersteuning te geven aan iedereen in het onderwijs die het moeilijk heeft, is fors ingezet op het vergroten van een gevoel van verbinding zodat studenten meer contact en betrokkenheid voelen met hun medestudenten en de onderwijsinstelling.

Middelengebruik

Er werd al verwacht dat het alcohol- en drugsgebruik bij jongvolwassenen aanzienlijk hoger zou liggen dan bij de algemene bevolking. De monitor over het middelengebruik laat nu zien dat aardig wat studenten overmatig of zware drinker zijn (27%). Daarnaast wordt duidelijk dat veel studenten (41%) aangeven dat het in hun vriendengroep sociaal geaccepteerd is om meer dan 10 alcoholhoudende dranken op een uitgaansavond te drinken.

Op het gebied van drugs is cannabis het meest gebruikt, een derde van de studenten heeft dat het afgelopen jaar een keer gebruikt. Verder valt op dat 13% van de studenten het afgelopen jaar gebruikt xtc heeft gebruikt en 9% lachgas. Daarnaast heeft 4% van de studenten afgelopen jaar oneigenlijk gebruik gemaakt van medicijnen. Zij doen dit vooral rondom tentamenperiodes.

Monitor

De monitor wordt de komende jaren elke twee jaar herhaald onder een representatieve groep studenten in het hoger onderwijs. De vragenlijst is door vijftien deelnemende onderwijsinstellingen verspreid en is door ruim 28.000 studenten volledig ingevuld.