Natuurontwikkeling in rivierengebied leidt tot herstel soortenrijkdom

Het programma Nadere Uitwerking Rivierengebied (NURG) heeft ertoe geleid dat de soortenrijkdom in het rivierengebied is toegenomen. In bijna heel Nederland neemt de biodiversiteit nog steeds af. Het rivierengebied is echter een uitzondering. In grote delen van het gebied is er sprake van vooruitgang. Na 25 jaar is het programma NURG nu afgerond en is er bijna 6.700 hectare nieuwe natuur langs de Rijntakken en de Bedijkte Maas bij gekomen. De rivieren zijn meer gaan leven, verdwenen soorten planten en dieren zijn teruggekeerd, en nieuwe soorten hebben zich gevestigd.

Foto: Paul Oostveen (Luchtbeeld.nl)

In het rivierengebied vinden we nu weer graslanden waar duizenden pollen brede ereprijs groeien en weidesprinkhanen leven. De rivier is weer een plek waar de libel rivierrombout leeft en waar het bijzondere verschijnsel zomersneeuw (grote aantallen eendagsvliegen) te zien is. Er zijn ooibossen en rivierduinen met bijzondere planten- en diersoorten, en slikvlaktes met vele soorten grassen en kruiden.

Toename van de biodiversiteit

NURG is een programma van het Ministerie van Infrastructuur & Waterstaat en het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit dat door Rijkswaterstaat en Staatsbosbeheer is uitgevoerd. Door de natuurontwikkelingsprojecten van het programma NURG en de bijgaande uitbreiding van het natuurareaal ontstond een grote verscheidenheid aan natuur en kwaliteitsverbetering van de gebieden. Met een grote toename van de biodiversiteit langs de rivieren tot gevolg. Daardoor kunnen soorten die grote gebieden nodig hebben om te leven, zoals de lepelaar, de zeearend en de bever een plek vinden. Zij vormen nu levensvatbare populaties.

Ruimte voor natuurlijke processen

Door de grootte van de betreffende natuurgebieden kregen natuurlijke processen in de uiterwaarden meer ruimte zoals natuurlijke begrazing door runderen en paarden, overstroming, erosie en sedimentatie. De begrazing leidt tot een verdere vergroting van de biodiversiteit in de uiterwaarden door een toevoeging van nieuwe milieus: stierenkuilen, schone mest, een mozaïek aan spontane vegetaties van kort gras tot bos en alles wat er tussen zit zoals ruigten en struiken. Ook is er een groot oppervlak kaal terrein bijgekomen, van droogvallende slikplaten tot kale rivierduinen, waar pioniersoorten van profiteren. Het water in de rivieren is ondertussen ook schoner geworden. Ook in langzaam stromende nevengeulen en in kwelmoerassen bevindt zich schoon water. Dat heeft over de hele breedte geleid tot herstel en vergroting van biodiversiteit.

Succesfactoren

De langdurige samenwerking tussen alle betrokken partijen: de delfstoffenwinners, de ministeries van LNV en I&W en de andere overheden, en de uitvoerders Rijkswaterstaat en Staatsbosbeheer, zorgt ervoor dat NURG een inspiratie is voor andere grote natuurontwikkelingsopgaven, zowel in het rivierengebied als daarbuiten.