Bij de grootschalige uitrol van zonneparken moet niet alleen het klimaat, maar ook de mens, natuur en de landbouw worden meegenomen.

Dat zegt Kay Cesar van kennisplatform Zon in Landschap, een initiatief van TNO en de WUR. Zo wordt voorkomen dat kostbare landbouwgrond verloren gaat, de biodiversiteit vermindert en het draagvlak onder bewoners afneemt.

Om in 2030 energieneutraal te zijn, heeft de provincie Flevoland als doelstelling om een oppervlakte van duizend hectare aan zonneparken te hebben. Om die grootschalige uitrol in goede banen te leiden, werkt de provincie samen met Zon in Landschap. Op dit moment ligt er ongeveer 170 hectare aan 'grondgebonden zonnepanelen'.

Net als in de rest van Nederland verrezen in Flevoland de afgelopen tijd uitgestrekte velden zonnepanelen. Het verlagen van de CO2-uitstoot van de provincie is onderdeel van de afspraken die volgen uit het klimaatakkoord van Parijs. De komende jaren zullen er dus veel meer zonnepanelen bijkomen. Maar lang niet iedereen is daar even blij mee.

Verlies landbouwgrond

Een veelgehoorde klacht is dat de aanleg van zonneparken ten koste gaat van vruchtbare landbouwgrond. De provincie gaf in 2017 aan dat dit onvermijdelijk is. Daarom moet er worden gezocht naar een combinatie van zonneparken en landbouw, denkt Cesar: "De boer moet er bijvoorbeeld met zijn apparatuur onderdoor kunnen". Ook ziet hij kansen in een nieuwe generatie zonnepanelen. Deze zogenaamde 'bifaciale' zonnepanelen laten meer licht door, wat plantengroei onder de panelen mogelijk maakt.

"Je hebt te maken met een moeras aan eigenaren" — Kay Cesar, Zon in Landschap

Zonneparken inpassen in de landbouw vraagt dus om veel technische innovaties. Zonnepanelen op daken plaatsen is dan ook een voor de hand liggende oplossing. "Het is de beste investering van ons oppervlak voor zonnepanelen", zegt Cesar. "Maar ook de meest uitdagende. Daarmee kunnen we er niet de snelheid in houden". Dat heeft vooral te maken met de opdeling van dakoppervlakken: "Het is een moeras van eigenaren die allemaal een eigen opvatting hebben." En die snelheid is belangrijk. "Een zonnepaneel dat vandaag al CO2 weet te verdrijven, is meer waard dan als we dat morgen, overmorgen of over tien jaar doen".

De zonneparken die nu worden aangelegd moeten we dan ook zien als pioniers. Bij een zonnepark aan de Wisentweg in Lelystad toont Cesar wat er de komende jaren verbeterd kan worden. "Je ziet hier een opening in het midden en voor de rest is er weinig ruimte voor licht." Met de voeten in de blubber wijst hij naar beneden. "Je ziet hier bijvoorbeeld geen gras of vegetatie groeien". Daarom moeten bij de toekomstige parken goed gelet worden op het afstemmen van lichte en donkere plekken onder de panelen.

Nachtmerriescenario

Zon in Landschap vindt de nadelen geen reden om geen zonneparken aan te leggen. "Elke dag zorgt dit zonnepark ervoor dat er fossiele brandstoffen verdrongen worden", zegt Cesar, wijzend naar de panelen. Maar de innovatie moet doorgaan. Zijn nachtmerriescenario is dat alles hetzelfde blijft. "Dat we over tien, vijftien, vijfentwintig jaar dezelfde zonneparken blijven aanleggen".

"CO2 verminderen voor onszelf, onze kinderen en onze kleinkinderen" — Kay Cesar, Zon in Landschap

Zon in Landschap ziet vier belangrijke kernwaarden waar aan gewerkt moet worden:

• multifunctioneel grondgebruik (zoals akkerbouw onder de panelen);
• het mooi laten inpassen van zonneparken in het landschap;
• het verbeteren van biodiversiteit;
• belanghebbenden betrekken in de besluitvorming.

"We moeten CO2-uitstoot verminderen. Dat doen we voor onszelf, voor onze kinderen en al helemaal voor onze kleinkinderen", stelt Cesar.